Bitki bazlı diyetlerin popülaritesi son on yılda fırladı. Amerikalıların yaklaşık %3'ü ve %5'i sırasıyla vegan ve vejeteryan olduklarını söylüyor. 1 1000'den fazla Amerikalıyla yapılan bir ankete göre, yanıt verenlerin %12'si geçtiğimiz yıl bitki bazlı bir diyet uyguladığını bildirdi.2 Ve bu artışla birlikte, bitki bazlı temanın çeşitli varyantları ortaya çıktı. Özellikle bunlardan biri, çekişme kazanan ve tartışma konusu olan tam gıda bitki bazlı (WFPB) diyetidir.

WFPB diyeti nedir? (WHOLE FOOD PLANT BASED DİET) 

Bu diyet modeli ,tüm bitkisel gıdaları içeren karma bir diyetten hayvansal kaynaklı gıdaları çıkaran bir beslenme modelidir.  (rafine un, şeker ve sağlıksız yağlar). Ancak çoğu, tüm hayvansal ürünleri dışlayan, bitkisel gıdaları mümkün olduğunca doğal hallerine yakın vurgulayan ve yoğun şekilde işlenmiş bitkisel gıdaları en aza indiren veya atlayan bir vegan beslenme modeli olduğu konusunda hemfikirdir. “Vegan” ve “bitki bazlı tam gıdalar” arasındaki ayrım önemlidir çünkü vegan diyeti mutlaka yüksek kaliteli bir diyet değildir. Rafine tahıllar, şekerli içecekler, ilave şekerler, aşırı yağlar, ve aşırı işlenmiş vegan et ve süt ikameleri hala vegan olabilir ancak sağlıklı olmayabilir. Bir WFPB diyetinin kalitesi yüksektir. Sağlıklı, düzgün planlanmış bitki bazlı diyetlerin düşük ölüm riski, KVH, tip 2 diyabet, belirli kanserler, hipertansiyon, hiperkolesterolemi ve obezite ile ilişkili olduğunu gösteren kapsamlı bir araştırma grubuyla tutarlı olduğu için sağlığı optimize etmek için tasarlanmıştır.

İKİ AYRI GÖRÜŞ VARDIR.
WFPB diyetinin savunucuları arasında iki görüş  vardır: az yağlı diyet ve daha esnek  yağlı diyet yaklaşımı. Az yağlı versiyon meyveleri, sebzeleri, kepekli tahılları ve fasulyeleri teşvik eder, ancak yüksek yağlı gıdaların (örneğin fındık, tohum, avokado ve zeytin) kısımlarını kısıtlar ve ilave yağları atlar; yağ içeriği yaklaşık %10'dur.

Diğer yaklaşım, ilave yağlar açısından daha liberaldir ve tüm gıda kaynaklarından ve bazılarının zeytin ve kanola yağları gibi yüksek kaliteli yemeklik yağlardan daha yüksek oranda yağ almasına izin verir. 

YAĞ, CEVİZ VEYA TOHUM YOK (AZ YAĞLI)
Kahvaltı: 1 su bardağı çek yulaf ezmesi, altı hurma, 1 su bardağı karışık çilek

Atıştırmalık: Bir orta boy muz, 3 su bardağı sade patlamış mısır

Öğle Yemeği: 1 su bardağı mercimek, 1/2 su bardağı doğranmış sebze ve su ile karıştırılmış 1/2 limondan yapılan mercimek salatası; 1 su bardağı pişmiş lahana; 1 su bardağı kahverengi pirinç; ve bir orta boy elma

Atıştırmalık: 2 su bardağı çiğ sebze ile 1/3 su bardağı yağsız humus

Akşam yemeği: 2 su bardağı ıspanak, 11/2 su bardağı kinoa, 1/3 su bardağı barbunya, 1/4 su bardağı mısır, altı dilim soğan, altı adet çeri domates, üç adet havuç dilimi ve bir adet fırınlanmış tatlı patates ile yapılan güç kasesi

Yağdan alınan kalori yüzdesi: %7,8; omega-3 yağları: 0.8 g

#2 YAĞSIZ, YEMEK, TOHUM VE AVOKADO İLE
Kahvaltı: 1 su bardağı yulaf , altı hurma, 1/2 SB T öğütülmüş keten tohumu, 1 su bardağı karışık çilek

Atıştırmalık: Bir orta boy muz, 1 oz ceviz

Öğle Yemeği: 3/4 su bardağı pişmiş mercimek, 1/2 su bardağı doğranmış sebze ve su ile karıştırılmış 1/2 limondan yapılan mercimek salatası; 1 su bardağı pişmiş lahana; 1/2 bardak kahverengi pirinç; ve bir orta boy elma

Atıştırmalık: 1/3 su bardağı yağsız humus (tahinli), 2 su bardağı çiğ sebze ile

Akşam Yemeği: 2 su bardağı ıspanak, 1/4 avokado, 1 su bardağı kinoa, 1/4 su bardağı barbunya, 1/4 su bardağı mısır, altı dilim soğan, altı adet kiraz domates, üç adet havuç dilimi ve bir adet fırınlanmış tatlı patates ile yapılan güç kasesi

Yağdan alınan kalori yüzdesi: %22.8; omega-3 yağları: 5.8 g

#3 YEMEKLER, TOHUMLAR, AVOKADO VE 1 yemek kaşığı EK YAĞ İLE
Kahvaltı: 1 su bardağı  yulaf ezmesi, altı hurma, 11/2 T öğütülmüş keten tohumu, 1 su bardağı karışık çilek

Atıştırmalık: Bir orta boy muz, 1 oz ceviz

Öğle Yemeği: 3/4 su bardağı pişmiş mercimek, 1/2 su bardağı doğranmış sebze ve 1 tatlı kaşığı zeytinyağı ile karıştırılmış 1/2 limondan yapılan mercimek salatası; 1 su bardağı pişmiş lahana; 1/2 bardak kahverengi pirinç; ve bir orta boy elma

Atıştırmalık: 2 bardak çiğ sebze ile 1/3 bardak geleneksel humus

Akşam Yemeği: 1 çay kaşığı kanola yağında pişirilmiş 2 su bardağı ıspanak, 1/4 avokado, 11/4 su bardağı kinoa, 1/4 su bardağı barbunya, 1/4 su bardağı mısır, altı dilim soğan, altı adet çeri domates, üç adet havuç dilimleri ve bir adet fırında tatlı patates

Yağdan alınan kalori yüzdesi %25; omega-3 yağları: 6.4 g

Tüm WFPB savunucularının hemfikir olduğu şey, ağırlıklı olarak tam bitkisel gıdalara dayalı diyetlerin kronik hastalıklara ve erken ölüme karşı koruyucu olduğudur. Yağlı/yağsız tartışması devam etse de, kanıtların çoğu, bir WFPB diyetine tüm gıda kaynaklarından (örneğin fındık, tohum, avokado ve zeytin) orta derecede yağların dahil edilmesini desteklemektedir. Ne olursa olsun, diyetisyenler DANIAŞNLARININ tercihlerini makul olduğu durumlarda desteklemelidir. Örneğin, müşteriler lipidleri kontrol etmek için çok düşük yağlı bir WFPB diyeti denemek isterse, diyetisyenler onlara en uygun şekilde rehberlik etmelidir. Sağlığı destekleyici diyetler, özellikle kültürel olarak ilgili tarifler, belirli içerikler ve değişen makro besin dağılımları açısından birçok farklı tarza sahiptir. Müşterilere ve hastalara sağlıklı WFPB yeme konusunda tavsiyelerde bulunurken, farklı yaklaşımların artıları ve eksileri bireysel hedefler, sağlık koşulları ve riski, kişisel tercih ve bağlılık ile yan yana getirilmelidir. Beslenme uzmanları, yüksek kaliteli beslenme düzeninin temel ilkelerini anlarken, sağlık için hangi tekli beslenme düzeninin en iyi olduğunu söyleyemezler.